Rzadko w moich komentarzach gosci tematyka zwiazana z pólnocnym sasiadem Stanów Zjednoczonych – Kanada. A to ogromny i szalenie ciekawy kraj, o którego zyciu w Ameryce mówi sie stosunkowo niewiele. Kanadyjczycy twierdza, ze znajduja sie w cieniu USA i jest w tym wiele racji . Oba kraje sa zwiazane i gospodarczo, bo sa wzajemnie najwiekszymi partnerami w wymianie handlowej. W sondazach mierzacych przychylnosc i sympatie Amerykanów w stosunku do innych nacji Kanadyjczycy zajmuja regularnie pierwsze miejsce, Kanadyjczycy najczesciej i najchetniej odwiedzaja Stany Zjednoczone i vice versa Amerykanie jezeli juz jada za granice to najczesciej jest to Kanada. A gdy juz przekrocza granice z Kanada to tamtejszy krajobraz, glównie w graniczacej z USA prowincja Ontario, jest taki jak w Stanach z ta, róznica, ze miary w Kanadzie podawane sa w systemie metrycznym, a wszedzie obok napisów po angielsku widnieja równiez napisy po francusku, bowiem Kanada jest oficjalnie panstwem dwujezycznym.
Dla imigranta, który przybywa do obcego kraju najwiekszym problemem jest plynne opanowanie jezyka. W Kanadzie funkcjonuja dwa jezyki i emigrant, aby przystosowac sie do tego kraju winien znac angielski i francuski. Ale w praktyce jest zupelnie inaczej. Dlaczego? Otóz dlatego, ze w Kanadzie, podobnie jak w Stanach Zjednoczonych najwazniejszym jezykiem jest angielski – ku zmartwieniu tamtejszych wladz, które pragna doprowadzic do absolutnej dwujezycznosci i nie zaluja na to pieniedzy. Przed 40-ma laty w Kanadzie uchwalono Official Languages Act – ustawe o oficjalnych jezykach. W planach twórców tej ustawy, a wsród nich byl premier Kanady Pierre Trudeau, kraj ten mial byc polaczony niczym tkanina tkana z dwóch kolorów wlókien: jezyka angielskiego i francuskiego. Dwujezycznosc nie jest wymyslem polityków. Nawiazuje bowiem do faktu, ze w Kanadzie okolo 40% ludnosci jest pochodzenia brytyjskiego, a 27 % francuskiego. W koncu lat 90-tych do Kanady przybywalo wiecej imigrantów niz do jakiegokolwiek kraju na swiecie. Sa to glównie Azjaci, ale nie tylko. Ponad 75% Kanadyjczyków mieszka w skupiskach miejskich. 45% Kanadyjczyków to katolicy, 40% – to protestanci, glównie anglikanie róznych denominacji. Jezeli chodzi o podzial pod wzgledem jezykowym to pond 60% Kanadyjczyków podaje, ze ich jezykiem jest angielski, a 24%, ze francuski. Przewaga angielskiego jest wiec wyrazna, a mimo to wladze daza do pelnej dwujezycznosci. Wszystkie oficjalne dokumenty kanydyjskie sa drukowane po angielsku i po francusku. Ale Kanadyjczycy nie popieraja zbytnio idei dwujezycznosci forsowanej mocno przez wladze tego kraju. Z najnowszej ankiety przeprowadzonej w Kandzie wynika, ze koncepcja dwujezycznosci znajduje najwieksze poparcie wsród… uczniów szkól podstawowych, ale w miare tego jak mlody Kanadyjczyk dorasta przywiazuje coraz mniej uwagi do kwestii dwujezycznosci. Jak wynika ze spisu powszechnego przeprowadzonego w Kanadzie w roku 2001 ponad 43% francuskojezycznych obywateli Kanady przyznalo, ze znaja równiez jezyk angielski, tylko 9% anglojezycznych Kanadyjczyków zna jezyk francuski. Ale na tym nie koniec. Francuskojezyczna prowincja Quebec, która chcialaby sie odlaczyc od Kanady posiada najwiekszy procent osób znajacych angielski i francuski jednoczesnie.
Realia w Kanadzie sa takie, ze w anglojezycznej czesci kraju, czyli poza Quebeckiem, gdzie francuski jest jedynym oficjalnym jezykiem, trudno mówic o dwujezycznosci, mimo oficjalnego mandatu, ze w biurach oraz instytucjach rzadowych petent winien byc obsluzony jednakowo w obu jezykach. Okazuje sie, ze koncepcja dwujezycznej Kanady od Atlantyku do Pacyfiku nie zostala zrealizowana i w praktyce nie funkcjonuje, mimo, ze wladze kanadyjskie wydaja grube sumy na ten cel. Wladze w Ottawie postawily sobie za zadanie, na przyklad, podwojenie w ciagu najblizszuych 10 lat liczby dwujezycznych gimnazjów w calej Kanadzie, gdy tymczasem coraz mniej uczniów w szkolach srednich zapisuje sie na jezyk francuski. I tylko co 10. uczen, który zapisal sie na francuski kontynuuje nauke tego jezyka do ostatniej klasy liceum, tylko co 10. Specjalisci, socjolodzy i lingwisci wskazuja, ze w Kanadzie szerzy sie zjawisko anglifikacji grup spoleczenstwa, które dotychczas mówily po francusku. Tylko Quebec pozostaje tak naprawde wierny francuskiemu i nie poddaje sie temu trendowi. Postep jezyka angielskiego w Kandzie jest taki, ze nawet wladze tego kraju, które od 40 lat staraja sie uparcie forsowac model dwujezycznosci ulegaja przemoznemu wplywowi jezyka angielskiego. Sporo komentarzy w Kanadzie wywolal fakt, ze obecny premier Kanady Paul Martin mianowal swym rzecznikiem Scotta Rida, który nie mówi po francusku. Frankofoni w Kanadzie przyjeli to za afront. Wplyw na polityke jezykowa wladz Kanady wywiera takze fakt, ze w kraju tym jest coraz wiecej mieszkanców – imigrantów, dla których ani francuski, ani angielski nie sa ich wlasnymi jezykami. Czy jest w takim razie sens dobierania pracowników biura rzadowego w zamieszkalej w znacznym procencie przez Chinczyków z Hong Kongu – Brytyjskiej Kolumbii tak, aby mówili oni po francusku i angielsku. Na pewno nie. Z praktycznego punktu wiedzenia lepiej, by przedstawiciele wladz obslugujacy klientów znali angielski i mandarin, jezyk chinski uzywany w Hong Kongu. Znajomosc zarówno angielskiego jak i francuskiego w Kanadzie daje lepsze szanse na zdobycie atrakcyjnej pracy. Rzecz w tym, ze niewielu Kanadyjczyków ksztalci sie, by dobrze opanowac oba jezyki.
